صد و بیست و هشت سال پیش در چنین روزی ناصرالدین شاه قاجار در حرم شاه عبدالعظیم شهرری در آستانه پنجاهمین سالگرد تاجگذاری در سال 1275 خورشیدی توسط میرزا رضا کرمانی مورد ضرب و شتم قرار گرفت و کشته شد. (برابر با 17 ذوقعده 1313 ق). یادداشت زیر مربوط به دوران کودکی او و آرزوی خیر پدربزرگش عباس میرزا برای پنجاه سال حکومتش است.
آقا محمد خان پادشاه نابالغ قاجار قبل از مرگ نابهنگام برادرزاده خود باباخان معروف به فتحعلی شاه را به عنوان وارث تاج و تخت برگزید. وی در زمان حیات خود علاوه بر تعیین وارث خود، جانشین برادرزاده خود را نیز برگزید; آغا محمد خان دختر فتحعلی خان قاجار دولو که قبلا از برادرزاده خود باباخان خواستگاری کرده بود با او ازدواج کرد. هدف آقا محمدخان از این اتحاد ایجاد شفا بین دو طایفه قاجار یعنی قوانلو و دولو بود. فتحعلی شاه با اینکه فرزندان زیادی داشت، پسر چهارم خود عباس میرزا را که حاصل این ازدواج بود، بر پسر بزرگش محمدعلی میرزا دولتشاه ترجیح داد و او را به ولیعهدی منصوب کرد. به این ترتیب عباس میرزایی جوان بنا به روایتی که آقا محمد خان برپا کرده بود به ولیعهدی حکومت آذربایجان منصوب شد و به همراهی میرزا عیسی قائم مقام فراهانی (معروف به قائم مقام اول) به دارالسلطنه تبریز رفت. عمر کوتاه اما طوفانی عباس میرزا عمدتاً در جنگ های طولانی با روسیه تزاری و تثبیت مرز در خراسان بزرگ سپری شد. او که از دوران نوجوانی رنج می برد، همیشه نگران بود که مرگ زودهنگام خود (قبل از مرگ فتحعلی شاه) منجر به برکناری سلطنت از خانواده اش شود و به ارث بردن دیگر فرزندان شاه، پسر محمد میرزا نوشت، در این مورد صحبت کرد و فتحعلی شاه در پاسخ به او اطمینان داد که ولیعهد خانواده اش را ترک نخواهد کرد. اما در این میان نامه های غیررسمی از او که به عروس بزرگش (مهد علیا آینده آینده و مادر ناصرالدین شاه) نوشته بود، باقی مانده است. او در این نامه ها همراه با سلام و احوال پرسی، برای پنجاه سال سلطنت «نور چشم» و نوه اش ناصرالدین میرزا دعا کرد!
وی در نامه ای دست نویس به ملکه جهان، مادر ناصرالدین شاه (مهداعلیا) نوشت: «چراغ ملکه جهان گلین عزیزم، بانوی کاغذ شما فرا رسید. برای سلامتی شما خوشحالم از نور ناصرالدین میرزا بنویس، مشاهده شد که خداوند رحمتش کند، زنده باد عزت و عزت. او باید به سادات احترام بگذارد، به رعیت احترام بگذارد و حقوق و خدمات همه کارکنان را در نظر بگیرد. به محمد میرزا اگر آنچه را که من نوشتم انجام ندهد در این دنیا گرفتار نمی شود و آخرت در کار نخواهد بود… چیز زیادی برای گفتن نیست. روحش شاد.” (ثبت شده به شماره 296 – 1/724/1 – کتابخانه ملی ایران)
عباس میرزا در نامه دست نویس دیگری که از مشهد برای مهدعلیه فرستاد، دعا می کند که ناصرالدین میرزایی یک ساله (در زمان نگارش نامه) پنجاه سال سلطنت کند: «در خراسان زیر گنبد حضرت امام. سامان سلام بر خاکسترش دعا می کنم دعای مستجاب شود و کار خیر کند و پنجاه سال شادی از پدرش با پیروزی و عزت ببیند. مشروط بر اینکه از دستورات من اطاعت کند…» (لاچینی، ابوالقاسم (1326): احوال و خط عباس میرزا قاجار نایب السلطنهتهران، انتشارات افشاری، ص 55-56)
در نامه دست نویس دیگری به محمد میرزا که در همان زمان نوشته بود، دوباره همان سخنان را تکرار می کند: «در آستانه حضرت رضا صلی الله علیه و آله و سلم دو بار دعا کردم که آنجا شرفیاب شوم و درخواست کردم. برای عزت و بقای خودت و فرزندانت… این بار دعا می کنم سالیان دراز سلامت و سربلند باشی و ناصرالدین میرزا در سایه تو سلامت باشد پنجاه سال بعد از تو خوشبختی را ببیند.. . (لاچینی ص 57)
در واقع منظور عباس میرزا از عبارت «پنجاه سال بعد از تو سعادت ببیند»، جانشینی ناصرالدین میرزا به جای پدرش است و شاه آینده تا نیمه بر تخت سلطنت نشست. یک قرن و سرانجام مصادف با جشن پنجاهمین سالگرد سلطنتش، گلوله میرزارزا کرمانی او را به شهادت رساند.
