دلایل منفی شدن تراز تجاری کشور در سال 1402

به گزارش اکوایران، اطلاعات منتشر شده از سوی گمرک نشان می دهد که در مدت زمان مورد بررسی، حدود 136 میلیون تن کالای غیرنفتی به ارزش تقریبی 50 میلیارد دلار صادر و 39 میلیون تن کالا به ارزش حدود 66 میلیارد دلار به کشور وارد شده است. کشور. این امر باعث شد تراز تجاری ایران با کسری 17 میلیارد دلاری مواجه شود که نسبت به سال قبل 3 برابر شده است.

بررسی ها نشان می دهد صادرات غیرنفتی ایران در سال 1402 نسبت به سال قبل 9 درصد کاهش داشته است که دلیل اصلی آن را می توان کاهش ارزش صادرات گاز طبیعی مایع و پلی اتیلن دانست. از سوی دیگر، در دوره مورد بررسی، واردات کشور 10 درصد افزایش یافته است که عمدتا ناشی از افزایش واردات طلا و گوشی های هوشمند بوده است. شایان ذکر است در این زمینه کاهش درآمدهای ارزی حاصل از صادرات که چالش‌های جدی برای تامین ارز ایجاد کرده و ممکن است منجر به فشار بر ذخایر ارزی و نوسانات نرخ ارز شود.

داده های منتشر شده نشان می دهد که میانگین قیمت صادرات غیرنفتی در سال 1402 با 17 درصد کاهش نسبت به سال 1402 به 363 دلار در هر تن رسیده است. این در حالی است که متوسط ​​قیمت کالاهای وارداتی 5 درصد افزایش یافته است. بر اساس گزارش معاونت اقتصادی، صنعت، معدن و کشاورزی تهران، در بین گروه‌های کالایی، میانگین قیمت صادراتی مروارید طبیعی یا پرورشی، سنگ‌های قیمتی یا نیمه قیمتی به همراه فرآورده‌های دارویی بالاتر از سایر گروه‌ها بوده است.

وضعیت تجاری کشور در سال 1402 م

از سوی دیگر، داده های اعلام شده نشان می دهد که محصولات معدنی با سهمی معادل 36 درصد از ارزش کل صادرات غیرنفتی بیشترین سهم را به خود اختصاص داده اند که نشان از عدم تنوع در سبد صادراتی کشور دارد. فلزات اساسی و مصنوعات آنها با 20 درصد و محصولات صنایع شیمیایی با 14 درصد ارزش کل صادرات غیرنفتی در رتبه های بعدی قرار دارند. این تمرکز بالا بر تعداد محدودی از بخش‌های صادراتی نشان‌دهنده ساختار ضعیف در تنوع صادرات است.

بر اساس این گزارش واردات، 6 بخش وارداتی برتر در سال 1402، 71 درصد از ارزش کل واردات را به خود اختصاص داده اند. بیشترین سهم (27 درصد) از کل ارزش واردات را ماشین‌آلات و دستگاه‌های مکانیکی، لوازم الکتریکی و اجزا و قطعات آن تشکیل می‌دهند. پس از این بخش، محصولات گیاهی و محصولات صنایع شیمیایی در رتبه های دوم و سوم قرار دارند.

این گزارش حاکی از آن است که تنوع کم مقاصد صادراتی ایران چالش های تخصصی و پیچیده ای را به همراه دارد. این وضعیت خطرات ژئوپلیتیکی و اقتصادی را افزایش می دهد و ایران را در معرض تغییرات ناگهانی در سیاست های تجاری و تحریم های اقتصادی قرار می دهد. وابستگی به بازارهای خاص، قدرت مانور اقتصادی ایران را کاهش می دهد و به بی ثباتی اقتصادی دامن می زند.

در این شرایط، فعالان اقتصادی بر این باورند که برای بهبود وضعیت کسب و کار ایران، باید تنوع سبد صادراتی را افزایش داد و راهکارهای جدید صادراتی را تدوین کرد. بهبود زیرساخت های حمل و نقل و فناوری های تولید، تقویت همکاری های تجاری برای افزایش صادرات و تنوع بخشیدن به شرکای تجاری از جمله استراتژی های کلیدی برای بهبود تراز تجاری و کاهش وابستگی به واردات است. این اقدامات می تواند به انعطاف پذیری ایران در برابر نوسانات جهانی، تقویت صادرات غیرنفتی و بهبود تراز تجاری کشور کمک کند.

تجارت ایران در سال 1402 م

آمار تجارت گمرک نشان می دهد که اگرچه نرخ رشد ارزش کل تجارت غیرنفتی کشور در سال گذشته کاهش یافته است، اما این رقم برای سومین سال متوالی افزایش یافته و نسبت به سال 1401 رشد 1.1 درصدی را به ثبت رسانده است. لازم به ذکر است که این رشد ناشی از افزایش واردات است نه صادرات، که سهم واردات 5.2 واحد درصد در مقابل سهم منفی 4 واحد درصدی صادرات است. در مجموع در سال 1402 حدود 136 میلیون تن کالای غیرنفتی به ارزش حدود 50 میلیارد دلار صادر شده و 39 میلیون تن کالا به ارزش حدود 66 میلیارد دلار به کشور وارد شده است. بر اساس این اطلاعات تراز تجاری کشور در سال 1402 رقم منفی 17 میلیارد دلاری را نشان می دهد که نسبت به سال 1401 سه برابر به ضرر ایران کاهش یافته است.

از سوی دیگر، با توجه به اینکه پوشش نیازهای ارزی کشور در حوزه کالا از 90 درصد در سال 1401 به 75 درصد در سال 1402 کاهش یافته است، می توان گفت که ایران با کاهش پوشش درآمدهای ارزی حاصل از صادرات مواجه است. . این کاهش پوشش درآمدهای ارزی به این معناست که میزان ارز حاصل از صادرات نمی تواند به اندازه کافی نیاز وارداتی کشور را تامین کند.

فعالان اقتصادی بر این باورند که این شرایط می‌تواند تامین ارز را با چالش‌های جدی مواجه کند و در نهایت توان کشور در تامین واردات مورد نیاز، ذخایر ارزی کشور را تحت فشار قرار دهد.

ارزش کالاهای صادراتی

نکته دیگری که در این گزارش به آن اشاره شده میانگین قیمت صادرات غیرنفتی در سال 1402 است که بر اساس آمار میانگین قیمت در این سال نسبت به سال 1401 با 17 درصد کاهش به 363 دلار در هر تن رسیده است. این در حالی است که میانگین قیمت کالاهای وارداتی برای سومین سال متوالی افزایش یافت و حدود 5 درصد افزایش یافت.

تنوع پایین مقاصد صادراتی ایران چالش های تخصصی و پیچیده ای را به همراه دارد. این وضعیت خطرات ژئوپلیتیکی و اقتصادی را افزایش می دهد و ایران را در معرض تغییرات ناگهانی در سیاست های تجاری و تحریم های اقتصادی قرار می دهد. وابستگی به بازارهای خاص، قدرت مانور اقتصادی ایران را کاهش می دهد و به بی ثباتی اقتصادی دامن می زند.

برای بهبود وضعیت تجاری ایران، افزایش تنوع در سبد صادراتی و تدوین استراتژی های جدید صادراتی ضروری است. بهبود زیرساخت های حمل و نقل و فناوری های تولید، تقویت همکاری های تجاری برای افزایش صادرات و تنوع بخشیدن به شرکای تجاری از جمله استراتژی های کلیدی برای بهبود تراز تجاری و کاهش وابستگی به واردات است. این اقدامات می تواند به انعطاف پذیری ایران در برابر نوسانات جهانی، تقویت صادرات غیرنفتی و بهبود تراز تجاری کشور کمک کند.