به نظر می رسد در انتخابات کنونی ایران، مسائل کلیدی اقتصادی بین مردم و کاندیداها مشترک است. آنچه این مسائل اقتصادی را به هم مرتبط می کند راه حل مشترک آنها برای افزایش دسترسی ایران به بازارهای جهانی اعم از نفتی و مالی است که در حال حاضر توسط تحریم های یکجانبه آمریکا محدود شده است.
تورم که دغدغه اصلی اکثر رأی دهندگان به ویژه طبقه متوسط حقوق بگیر است، تأثیر منفی بر همه فعالیت های تجاری دارد. تحریم های آمریکا درآمد دولت را محدود می کند. زیرا توانایی ایران را برای فروش نفت و به دست آوردن قیمت عادلانه در بازار برای آن محدود می کند. دسترسی بهتر به بازارهای جهانی می تواند باعث افزایش درآمد و کاهش کسری بودجه و متعاقباً تورم شود.
رشد اقتصادی و افزایش اشتغال به ویژه برای جوانان در اولویت بعد از تورم قرار دارد. مشکلاتی که جوانان در کاریابی با آن مواجه هستند به اندازه تورم فراگیر و قابل مشاهده نیست. اما از نظر نگارنده در تعیین سعادت خانواده ها به همان اندازه یا بیشتر اهمیت دارد. رشد اقتصادی و اشتغال نیاز مبرمی به کاهش تورم ندارند و کمتر به سیاست‌ها پاسخ می‌دهند، بنابراین قرار است پشت سیاست‌های ضدتورمی باشند که اغلب به رشد اقتصادی و اشتغال آسیب می‌زند. اما در کوتاه مدت، ممکن است گزینه های زیادی در دسترس نباشد. اما در بلندمدت، دسترسی بهتر به بازارهای جهانی مطمئن‌ترین راه برای افزایش رشد از سطح فعلی ۴ درصد به نزدیک شدن به ۸ درصد تعیین‌شده در برنامه هفتم توسعه است.
دسترسی به بازارهای جهانی صرفاً برای افزایش فروش نفت – که مکانیزم سنتی رشد اقتصادی ایران در گذشته بوده است – نیست، بلکه به تولیدکنندگان ایرانی اجازه می دهد تا از سازوکار دیگری استفاده کنند، یعنی رشد صادراتی که هر کشور در حال توسعه موفقی می تواند از آن استفاده کند. در گذشته مورد استفاده قرار گرفت کاهش ارزش و رکود اقتصادی در دهه گذشته استانداردهای زندگی و تقاضای مصرف کننده داخلی را تضعیف کرد. به همین دلیل جایگزینی واردات نمی تواند به رشد بالای 4 درصد برسد. اکنون پس از چندین سال کاهش دستمزد نیروی کار ایرانی به دلیل کاهش ارزش ریال در برابر دلار، یعنی در بازارهای خارجی، زمان بهره برداری از رقابت بین المللی جدید ایران در صادرات مصرف کننده (اگر نه وابسته به نیروی کار) فرا رسیده است. محصولات افزایش دسترسی تولیدکنندگان کوچک و متوسط به سیستم بانکی بین المللی گامی ضروری برای افزایش صادرات غیرنفتی است.
با توجه به اینکه تصمیم برای مذاکره رفع تحریم ها در سطح بالاتری اتخاذ می شود و تحت کنترل روسای جمهور ایران نیست، هرگونه وعده تبلیغاتی باید واقع بینانه باشد. با این حال، همانطور که از گذشته آموخته ایم، روسای جمهور می توانند اجرای سیاست خارجی را تسهیل کنند. آنها می‌توانند با حمایت و توضیح راه‌های خاصی که رفع تحریم‌ها می‌تواند به وعده‌های مبارزاتی خود برای مهار تورم و ایجاد شغل کمک کند، بر سیاست خارجی تأثیر بگذارند.
در نهایت، موضوعی که ارتباط تنگاتنگی با سیاست خارجی ندارد، اما در بحث کنونی ملی مطرح است، عدالت اقتصادی است. رشد اقتصادی ناشی از نفت خوب است. زیرا باعث ایجاد اشتغال و کاهش فقر می شود. اما این رشد معمولاً به رفاه عمومی منجر نمی شود و بهبود توزیع درآمد را تضمین نمی کند. دلیل این بدبینی این است که حداقل در گذشته، منافع رانت نفت به یک اندازه به انتهای نردبان اقتصادی و سیاسی کشور نرسیده است.
از نظر انصاف اقتصادی، به دلیل قیمت بسیار پایین نفت و گازی که در داخل به فروش می رسد، روزانه 5 یا 6 میلیون بشکه نفت و گاز مصرفی در داخل کمتر از درآمد حاصل از صادرات نفت عادلانه هزینه می شود. به طور کلی مزایای اصلی یارانه انرژی برای گروه های پردرآمد است. حذف این یارانه های ناعادلانه دشوار است. اما باید در فهرست اولویت های دولت بعدی قرار گیرد. زیرا منبع درآمد جدیدی برای دولت فراهم می کند که بدون آن امکان حل کسری مزمن بودجه و کنترل تورم وجود ندارد. مشکل حذف یارانه انرژی این است که این اصلاح قبل از کاهش تورم را افزایش می دهد که در شرایط فعلی منطقی به نظر نمی رسد. با این حال، در کنار تضمین دسترسی به بازارهای جهانی، اصلاح بازار انرژی باید در فهرست اولویت های دولت جدید قرار گیرد. البته هر دو اقدام برای تحقق و اجرا نیاز به شجاعت سیاسی و سیاستگذاری دقیق دارد؟
منبع: دنیای اقتصاد
آیا این اخبار اقتصادی برای شما مفید بود؟ امتیاز خود را ثبت کنید
